Filosofie voor controllers: Van discussie naar dialoog (deel 1)

Je bent controller of financieel directeur en daarmee tevens het financiële geweten in de organisatie. Je geeft dan ook regelmatig advies over welk financieel handelen wel of niet door de beugel kan.

Hoe beantwoord je lastige vragen? Vragen waarop geen simpel ja of nee volstaat:

• De leverancier net iets later betalen dan contractueel afgesproken?
• De extra omzet van de Business Unit in het volgend boekjaar meenemen, omdat de bonustarget van het afgelopen jaar toch al is behaald?
• Een salarisverhoging voor de directie aan de aandeelhouders verantwoorden?

Dat wat boekhoudkundig of juridisch juist is om te doen, is niet altijd ook de meest ethische beslissing.

Hoe ga je om met deze vraagstukken in de organisatie? In discussie gaan, werkt meestal niet.

Ga het gesprek aan!

De socratische gespreksmethode is een aanpak waarmee je met elkaar in gesprek gaat over gezamenlijke denkbeelden en opvattingen. De methode kent drie principes waarmee je duidelijk een onderscheid maakt tussen het voeren van een discussie en een gesprek.

1. Wederzijds begrip tonen

Het wederzijds begrip in de socratische dialoog zorgt voor een goede relatie tussen gesprekspartners.

In tegenstelling tot een dialoog, is een discussie een conflict. Je bent bezig met het rationeel beargumenteren van de verschillen en dat kan nog wel eens hoog oplopen. Maar daarna moet je wel weer met die collega op goede voet kunnen samenwerken. Je wil dat hij bijvoorbeeld weer gewoon op tijd de informatie aanlevert die jij nodig hebt.

Een socratische dialoog is juist een samenwerking in plaats van een conflict, omdat je vanuit de overeenkomsten gezamenlijk verder redeneert.

Het resultaat?

Door wederzijds begrip voor elkaar, onderhoud je de goede relatie met collega’s. De relatie die heel belangrijk is voor het uitvoeren van de werkzaamheden van een controller.

2. Focussen op de vraag

In een socratisch gesprek is de vraag belangrijker dan het antwoord.

In tegenstelling tot een discussie richt een gesprek zich niet op het antwoord op de vraag, maar op de moeilijkheid in de problematiek. In een discussie ben je erop gericht de ander te overtuigen van een bepaald standpunt. Dit is een strijd om wie gelijk heeft en wie niet.

Maar bij ethische dilemma´s is er geen goed of fout. Juist als je in de organisatie iets bespreekbaar wil maken, dan gaat het niet om je gelijk te halen. Belangrijk is dat je het probleem samen verder onderzoekt in plaats van te zoeken naar bevestiging van je standpunt.

Waar komt het probleem vandaan? Waarom is het een probleem?

In het zoeken naar antwoorden zien we elkaar niet als concurrenten, maar respecteren elkaar en streven naar wederzijds begrip, consensus en leren van elkaar.

3. Voortbouwen op overeenstemming en visie

Het streven naar consensus in de socratische dialoog zorgt voor een gezamenlijke visie op lastige vraagstukken.

Bij ethische vraagstukken is eenheid in de organisatie belangrijk. Een gezamenlijk besef van wat moreel goed is en wat niet.

De gezamenlijke visie ontstaat door in gesprek te gaan met elkaar. Dat kan als je het gesprek aangaat, één op één, met de voltallige directie of de financiële afdeling waaraan je leiding geeft.

Ben je toe aan het voeren van de Socratische dialoog in de organisatie waar je werkt?

Het is zeker niet eenvoudig om een gesprek op socratische wijze te laten verlopen. Dat vergt oefening!

En, zeker niet onbelangrijk: Moed!

In deel 2 van dit artikel vindt je een uitgebreid stappenplan om de socratische dialoogvoering toe te passen in je eigen praktijk.