Hoogleraar Sander Klous: ‘Belangrijke rol voor controllers rond data en AI’

Op het NiVE Controllerscongres 2024 is hoogleraar en AI-expert Sander Klous één van onze sprekers. In zijn carrière komen wetenschap en Big Data samen en hij vertelt hier dan ook graag over. Klous bespreekt de rol van de controller in een digitale samenleving, de invloed van Artificial Intelligence op de taken van de controller én hoe je als organisatie in control bent. “Er komt veel verantwoordelijkheid de kant van controllers op.”

Sander Klous, hoogleraar Big Data Ecosystems for Business and Society (binnenkort: AI & Audit) aan de Universiteit van Amsterdam is dé spreker over de rol van de controller in de digitale samenleving. Naast zijn hoogleraarschap is Klous namelijk ook partner van KPMG, waar hij medeverantwoordelijk is voor de dienstverlening op het gebied van data-analyse en risicomanagement rondom AI.

Voordat Klous tussen 2010 en 2012 de overstap maakte naar KPMG, hield hij zich met hele andere materie bezig. Zeventien jaar lang voerde hij fundamenteel wetenschappelijk onderzoek uit op de deeltjesversneller van CERN. Hij was onderdeel van het Atlas-experiment: een gigantisch project dat in 2013 zelfs de Nobelprijs opleverde door het ontdekken van het Higgsdeeltje. Nadat hij zijn activiteiten hier afrondde, besloot Klous zich bij KPMG op grote data-analyses te richten.

Als controller zorg je ervoor dat je organisatie in control is

Met zijn opgedane kennis en ervaring is Klous een lopende encyclopedie als het gaat over wetenschap, AI, Big Data, data-analyse en risicomanagement. Wat maakt deze onderwerpen zo interessant voor controllers? “Verantwoord gebruik van data en AI is noodzakelijk om een bedrijf tot een succes te maken. Controllers hebben daar een enorm belangrijke rol in”, legt Klous uit. “Nu zien zij hun taak vaak nog smal en richten ze zich vooral op de financiële huishouding, maar in mijn ogen is het veel breder. Je moet er als controller namelijk voor zorgen dat je als organisatie in control bent. Artificial Intelligence en data-analyse worden daarin steeds belangrijker.”

Tijdens het congres op 18 april gaat Klous vooral op twee aspecten in. “Risicomanagement van data-analyse en AI is een belangrijk punt. Want als je in control bent in een organisatie, betekent het dat je manieren hebt gevonden om dat proces beheersbaar te maken. Denk hierbij aan het voldoen aan wet- en regelgeving, aan het compliant zijn bij zowel het ontwerpen, het implementeren als bij de operatie. Om het even in accountancy-termen te zeggen: opzet, bestaan en werking. Dit wordt in de financiële sector heel zwaar aangezet. Maar op het gebied van data-analyse en AI is dat nog niet zo ingeburgerd. Het ‘vierogenprincipe’ wordt daarin bijvoorbeeld nog niet standaard toegepast. Maar met snel opkomende nieuwe wet- en regelgeving zoals de AI Act, Data Act, DMA, DSA en AVG komt er inmiddels wel een hele batterij wetten aan die vereisen dat je kunt aantonen dat je je ook met de toepassing van AI aan de wet houdt.”

Binnen data-analyse worden we dus steeds volwassener. “Vanuit de operationele domeinen begrijpen we dat controles nodig zijn om verantwoord te werken”, gaat Klous verder. “En vanaf de andere kant komt al die nieuwe wetgeving er aan. Waar deze twee punten elkaar tegenkomen, dáár zit de controller. Hij of zij heeft namelijk de taak om aan te tonen dat je die onderwerpen op een

beheerste manier aanpakt. Vandaag de dag kom je niet meer weg met ‘dat doen we alleen op het gebied van de financiële huishouding’, want dat is allang niet meer alleen het grootste risicogebied.”

Op de juiste manier met data omgaan

Het andere onderwerp waar Klous over gaat spreken tijdens het NIVE Controllerscongres, is hoe er moet worden omgegaan met de enorme hoeveelheden informatie die door AI en Big Data beschikbaar zijn. Klous: “Op het moment werk ik met een indrukwekkend consortium mee aan een groot project in de zorg. Hierin zijn we op zoek naar manieren om de patiëntreis te optimaliseren. De uitdaging in dit project is dat je de privacy van patiënten waarborgt én tegelijkertijd het proces weet te optimaliseren. Je kunt namelijk zelf met je organisatie in control zijn, maar hoe doe je dit als je met meerdere organisaties samenwerkt? Hoe houdt iedereen in de keten zich aan afspraken? Hoe weet je zeker dat al die data beheerst en onder de juiste voorwaarden beschikbaar is gesteld? Daar wil ik graag over vertellen.”

Tot slot geeft Klous aan dat het voor controllers erg nuttig is om naar het congres te komen. “Ik kan natuurlijk alleen over mijn eigen stuk spreken, maar ik weet dat controllers vanuit het verleden erg op financiële processen gericht zijn”, licht hij toe. “Terwijl er echt heel veel verantwoordelijkheid hun kant op komt over allerlei andere processen in het bedrijfsleven, met name op het gebied van automatisering, data en AI. Ik denk dat het heel belangrijk is dat controllers inzicht krijgen in hun veranderende rol en de bijkomende verantwoordelijkheden binnen die processen.”