Een eigentijdse visie op ontwikkeling

Tjeerd Bartlema, docent bij NIVE Opleidingen, reflecteert op persoonlijke ontwikkeling en leiderschap.

 

Roerige tijden vragen om een gids

‘In roerige tijden vol onrust…’, dat zijn de eerste woorden van Het Labyrint van de wereld, het boek dat Jan Amos Comenius in 1623 schreef. Hij beschrijft de wereld als een labyrint dat maar beter niet betreden kan worden zonder gidsen. De ene gids is Wijsheid, maar kan ook Begoocheling heten. De andere gids staat voor nieuwsgierigheid. Aan het eind van zijn reis door het Labyrint hoort Pelgrim, het personage, een stem die hem uitnodigend oproept: ‘Keer terug naar waar je vandaan bent gekomen, naar je hart’. Want via het hart kun je onderscheid maken tussen wijsheid en begoocheling.

VUCA wereld

Bijna vierhonderd jaar later is het labyrint alleen maar groter geworden. We leven in een VUCA wereld. Volatile, Uncertain, Complex, Ambiguous. Vrij vertaald: voortdurend in beweging, onzeker, complex en op meerdere manieren te duiden. De omgeving waarin wij werken en leven verandert snel. In deze complexe, steeds meer globale wereld, gaan veranderingen niet alleen sneller, maar hebben ze ook op steeds meer mensen betrekking en zijn ze steeds moeilijker te voorspellen.

Politiek en organisatie

Zelfredzaamheid

Dat zien we onder andere terug in de veranderende overheidsrol; de overheid trekt zich terug en meer focus komt op zelfredzaamheid en actief burgerschap. Onverwachte concurrentie zet de klassieke structuren van de markten en industrie onder druk. Politieke instabiliteit en populisme hebben snel economische en geopolitieke gevolgen. Denk aan de Brexit en de NAVO. Vluchtelingenstromen, Internationale conflicten en klimaatverandering vragen om andere, globale oplossingen. Beeldvorming op social media kan een bedrijf of een bestuurder maken of breken.

Wat dat betekent voor organisaties ?

Wendbaar en decentraal

Lange termijn planning en centrale sturing werken minder goed in zo’n wereld. Naast wendbaarheid en flexibiliteit vraagt dat van organisaties om in verbinding te zijn met de wereld, klanten, overheden en concurrenten. Deze wendbare, decentraal geleide organisaties die zich snel kunnen aanpassen aan veranderingen hebben het talent en de kwaliteiten van alle medewerkers hard nodig. Professionals moeten in staat worden gesteld om meer zelf te regelen vanuit een stevige vertrouwen. Er wordt meer gewerkt als een zwerm, teams die kort bij elkaar zijn voor een project. Er is geen centraal raamwerk meer waar aan getoetst kan worden. Feedback van collega’s, opdrachtgevers en klanten is nodig als sturingsinstrument om de effectiviteit en de kwaliteit van het werk te toetsen.

Leiderschap en organisatie

Uit langdurig onderzoek blijkt dat ‘Engagement’ wereldwijd laag is.  Zeventig procent van de werknemers is niet betrokken bij het werk. Hoe bouw je een organisatie waar mensen bereid zijn om hun passie en vakmanschap in te zetten? Nieuw leiderschap en andere organisatievormen maken opgang en helpen om beter om te gaan met de snelle veranderingen en de onzekerheid. Agile werken en zelfsturende teams. De vorm helpt, maar er is meer nodig. Organisaties die het verschil maken nemen medewerkers serieus. Zij moedigen aan om initiatief te nemen en accepteren fouten als onderdeel van een leerproces. Zij geven de mogelijkheid om te ontwikkelen, om mensen te laten doen waar ze goed in zijn. Zij zorgen voor echte feedback, constructief en waarderend, gericht op wat er gedaan is. Niet eens per jaar, maar continu.

IQ en EQ

Digitale technologieën veranderen business processen, zorgen voor competitieve voordelen, en sturen verbeterprocessen bij veel publieke en private ondernemingen, volgens een Harvard Business Review onderzoek uit 2014. De ontwikkeling van professionals met een T-profiel is steeds relevanter. Deze professionals zijn niet alleen technisch sterk, maar hebben ook het vermogen om effectief te communiceren op een manier die de hele onderneming helpt in productiviteit en klanttevredenheid. Het gaat steeds meer om de ontwikkeling van emotionele intelligentie door middel van expressie, zelfkennis en empathisch vermogen.

HRD en leermiddelen

De grote uitdagingen voor Human Resource Development in deze tijd zijn:

• het waarborgen van kennis & kwaliteit van medewerkers
• het vergroten van de eigen verantwoordelijkheid voor leren & persoonlijke ontwikkeling
• het verbeteren duurzame inzetbaarheid, flexibiliteit en mobiliteit.

Principes als gids

Duurzaam leren

In deze veranderende wereld is duurzaam leren de sleutel voor succes.
Weten wie je bent, weten wat je kunt, leren wat je wil en doen wat zin heeft.

Ubuntu. Ik ben omdat wij zijn.

Verbinding is essentieel. Met jezelf, met je collega’s en met je organisatie.
Mensen zijn in eerste instantie gericht op relaties met anderen.
Verbindende communicatie helpt daarbij.
Van daaruit kun je groeien en ontwikkelen.

Wat kun je en wat wil je ?

Als de organisatie of het werk verandert is ons uitgangspunt je kracht, je competenties en je talenten. Wat heb je te leren om dat optimaal in te zetten op je werk ? Soms is verandering van baan of context de beste oplossing om weer te kunnen floreren. Of een pas op de plaats maken, voor reflectie en feedback,  zodat je weet waar je staat en weet wat je belangrijk vindt.

 Wie ben je en wat ga je dan leren?

Niet alleen de laag van gedrag, competities en opvattingen doet ertoe, maar ook de laag van de identiteit. Je kunt alleen duurzaam iets leren als het verbonden is met wie je bent. Hoe ontwikkelen we winning scripts die uitgaan van zelfwaardering en waardering van anderen. Dat zorgt voor meer autonomie én meer verbinding. Dat betekent echte samenwerking.

Alles is leren

Fouten zien als leren. Mild zijn voor je zelf en anderen. We zijn nu eenmaal mensen.
Dat is de essentie van een growth mindset. Alles is leren.

Purpose

Vorm en expressie geven aan wat voor zinvol en betekenisvol is. Dan werk en leef je vanuit een doel. In welke rol of op welke plek komt dat tot zijn recht?  In welke omgeving, welke baan, bij welke organisatie, in welk team past iemands betrokkenheid, talent en inzet zodat het zin heeft en krijgt. Het gaat niet zozeer om te doen wat je zelf leuk vind, maar des te meer om verschil te maken met wat je doet.

Feedback

Het oog ziet zichzelf niet. Het begin van wijsheid is zelfkennis.

 

Tjeerd Bartlema

Tjeerd is als docent verbonden aan NIVE opleidingen.

Hij is sinds 1998 trainer in leiderschap en persoonlijke ontwikkeling en auteur van het boek Leidmotief (Boom Nelissen)