De digitale Euro of e-Euro: een verkenning
Door: Joop de Vries
Zowel achter monetaire als politieke schermen wordt in de belangrijkste valutazones hard gewerkt aan de ontwikkeling en lancering van een eigen digitale munt, de zogeheten e-currency. Welk land zal daarbij als eerste uit deze valutaire wedloop tevoorschijn komen? Welke belangen spelen daarbij een rol en hoe staat het met de digitale euro?
China: de onbetwiste koploper in de e-currency
China werkt al geruime tijd voortvarend aan zijn elektronische Yuan. Het land loopt qua ontwikkeling mijlenver voor op de rest van de wereld. Terwijl de ontwikkeling van concurrerende currencies als de e-dollar en e-euro nog maar net uit de startblokken is, is China al begonnen met het uitrollen van zijn e-currency, formeel aangeduid als DCEP. Deze afkorting staat voor Digital Currency Electronic Payment. De Chinese DCEP wordt het digitale alternatief voor de chartale en girale yuan (元).
De Chinese drijfveer om als eerste met een digitale munt te komen wordt door nationalistische en geopolitieke belangen ingegeven. Peking wil dat haar yuan wereldreservemunt nr. 1 wordt. Een valuta dus die door centrale banken van andere landen of zones aangehouden wordt als internationale liquiditeit en reservevaluta. Speculeren met de digitale valuta is voor de Chinezen uit den boze. Alternatieve, op basis van particuliere initiatieven, ontwikkelde cryptovaluta’s zoals de Bitcoin en Libra, zijn er verboden. China wil de valutaire hegemonie van de Amerikaanse dollar overnemen. Het land beoogt de wereld niet te veroveren met zijn leger maar met zijn innovatieve en geopolitieke strategieën.
Europa: het trage en vermoeide continent
Formeel hebben de ECB en de daaronder vallende, nationale centrale banken als de DNB en BuBa, nog geen definitief besluit genomen inzake de introductie van een e-currency. Maar wees gerust: die komt er. De besluitvormingsprocessen in de Eurozone zijn echter bureaucratisch en verlopen stroperig. Ze kosten veel tijd. In de afgelopen maanden werd in opdracht van de ECB her en der digitale raadplegingen onder het volk gehouden: een moderne variant op de aloude ideeënbus in de fabriekshal. Dit is vooral een indicatie dat de ontwikkeling van de e-euro nog in de kinderschoenen staat.
Toch lijkt het erop dat de ECB – bij monde van haar president Christine Lagarde – haast wil maken met het invoeren van haar elektronische munt. Niet alleen de gigantische achterstand op China dwingt daartoe, maar ook andere, dringendere drijfveren spelen daarbij een rol.
Drijfveren voor de e-currency
Allereerst is er een reële angst voor de komst van alternatieve, digitale betaalmiddelen – de zogenaamde peer-to-peer betaalmiddelen – waartoe de eerder genoemde Libra van Facebook behoort. Inmiddels neemt eveneens de concurrentiedreiging van mondiale techbedrijven toe die met eigen digitale munten op de markt willen komen. In de praktijk is een dergelijk betaalmiddel een app op een mobiel. Kortom: de ECB vreest verlies van marktaandeel.
Vervolgens staat het inboeten van aanzien en macht als monetaire autoriteit op het spel. Nu waakt de ECB als lendor of last resort over de banken en als toezichthouder over een veilige en snelle betalingsinfrastructuur. Zij zorgt voor stabiliteit voor wat de interne en externe waarde van de euro betreft. Intern wil zeggen dat de euro binnen de eurozone zijn koopkracht behoudt en extern wil zeggen dat in het internationale handelsverkeer de e-euro een betrouwbare handelsvaluta is, die bestand is tegen heftige marktbewegingen. Lijdzaamheid van de ECB kan leiden tot verlies van monetaire en financiële ‘soevereiniteit’. Wordt die macht uitgehold en moet die op grote schaal gedeeld worden met parallelle, digitale betaalmiddelen van particuliere high techreuzen, dan is de kans op instorting van het financiële systeem nabij.
Verlies van marktaandeel en uitholling van de financiële soevereiniteit leidt daarnaast tot ondergraving van de euro als wereldreservevaluta. Nu is de euro na de dollar nog steeds een alom geaccepteerd en gerespecteerd, internationaal betaalmiddel en ook nog eens een krachtig interventie-instrument. Dat moet wel zo blijven, meent Frankfurt. Geopolitieke belangen ofwel staatkundige machtsverhoudingen nopen de ECB tot meer haast en voortvarendheid.
Tot slot maakt een digitale euro het opsporen en traceren van ongewenste kasstromen eenvoudiger. En dat zou het zwarte geldcircuit weleens de genadeslag kunnen geven, aldus fiscale en justitiële autoriteiten. Voorwaarde is dan wel dat de ECB haar macht en controle over het (inter)nationale betalingscircuit behoudt. De digitalisering van de euro draagt dus bij tot het succesvoller bestrijden van witwaspraktijken en het opsporen van financieringsbronnen voor terroristische activiteiten. Bijkomend voordeel is het spekken van de staatskas.
Verschillen tussen de betaalmiddelen
Belangrijk in deze verkenning is ook het uit de weg ruimen van een mogelijk misverstand. De (inter)nationale e-munt is en wil in geen enkel opzicht een variant zijn van de cryptomunt. Belangrijk verschil tussen beide munten is dat de e-currencies door een centrale bank worden uitgegeven en primair dienst doen als een betrouwbaar betaalmiddel. Verder kenmerkt de digitale currency zich door zijn beheersbare koersvolatiliteit. Koersen van cryptomunten zijn daarentegen extreem beweeglijk en daardoor ongeschikt als betaalmiddel. Zij zijn veel meer speculatie- en gamevaluta’s.
Voorts is er geen betrouwbare autoriteit die waakt over de veiligheid en legaliteit van cryptovaluta’s. Een cryptomunt is een digitale peer-to-peer currency. Er is geen derde partij -zoals een centrale bank – betrokken bij de transacties. De betalingen over en weer zijn gecodeerd en voor anderen dus anoniem. Het overwegende bezwaar tegen cryptocurrencies is dat zij geen stabiele, intrinsieke waarde hebben.
Dat laatste beogen de e-currencies nu juist wel. Zij kunnen ten allen tijde bij de centrale bank ingewisseld worden voor andere internationale liquiditeiten. Dat komt omdat e-currencies vorderingen zijn op centrale banken. En die hebben als voordeel dat ze niet failliet kunnen gaan. Voorwaarde is dan wel dat in het digitale betalingscircuit alle economische subjecten een rekening courant aanhouden bij hun centrale bank. Die faciliteit bindt het publiek aan de e-euro.
De digitale valutawedloop laat niet op zich wachten
De belangen bij het introduceren van een sterke e-currency als wettig betaalmiddel zijn complex. Zij dienen bovendien monetaire, strategische en geopolitieke belangen. De uitkomst ervan staat nog geenszins vast. Maar één ding lijkt daarbij zeker te zijn: de karavaan van de digitale valutawedloop trekt verder en zal niet wachten op mogelijk gedraal van de ECB.
Erratum
Intussen heeft Elon Musk, grootmiljardair en eigenaar van autobedrijf Tesla, begin 2021 bekend gemaakt dat hij voor $ 1.500.000.000 aan Bitcoins heeft gekocht. Het is zijn intentie om in de toekomst deze cryptocurrency in zijn business als betaalmiddel te accepteren. Vooralsnog motiveert Musk zijn exceptionele belegging als een middel om zijn portfolio naast goud aan te vullen met andere reservecontanten. Musk is ervan overtuigd dat er meer internationale bedrijven zijn voorbeeld zullen volgen! Gaan zij inderdaad de macht van de centrale banken overnemen?
Wil je meer weten over het optimaliseren van geldstromen, het verbeteren van rendement en de economische trends? Met de opleiding Corporate Finance, Risk & Treasury Management verdiep jij je inzicht in dit vakgebied en kun je op strategisch en tactisch niveau opereren. Aan bod komt onder meer het volgen van economische trends en het opzetten van een financiële planning, gekoppeld aan liquiditeitsbeheer. Lees meer over de opleiding.
Over de auteur
Joop de Vries studeerde af in de letteren en economie. Hij was hogeschool- en universitair docent in diverse financiële vakgebieden zoals derivaten, corporate finance, statistiek, financiële rekenkunde, cash management en bedrijfseconomie. Hij is sinds 1995 actief als docent, scriptiebegeleider en auteur binnen NIVE Opleidingen voor de controllersleerlijn en de treasuryleerlijn.